|
Amaç
|
4.
|
Bu Yasanın amacı, çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime ilişkin esasları düzenlemektir.
|
|
|
İKİNCİ KISlM
Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulu
İle İlgili Kurallar
|
|
|
Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulunun oluşumu
|
5.
|
(1)
|
Çıraklık , kalfalık ve ustalık eğitimi ile okullarda ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitimin planlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi konularında tavsiye kararları almak ve görüş bildirmek üzere, aşağıda öngörülen on iki kişiden oluşan bir Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulu kurulur :
|
|
|
|
|
|
(A)
|
Bakanlıkta, Mesleki ve Teknik Eğitim ile ilgili Müsteşar (Başkan) ;
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Bakanlıkça görevlendirilecek ilgili Daire Müdürü ( Üye);
|
|
|
|
|
|
(C)
|
Maliye işleri ile görevli Bakanlığın temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(Ç)
|
Sanayi ve Ticaret işleri ile görevli Bakanlığın temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(D)
|
Çalışma ve Sosyal Güvenlik işleri ile görevli Bakanlığın temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(E)
|
Devlet Planlama Örgütü Sosyal Planlama Dairesi temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(F)
|
Sanayi Odaları Birliği temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(G)
|
Esnaf ve Sanatkârlar Birliğinin temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(H)
|
En çok üyeye sahip işveren Sendikası temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(I)
|
En çok üyeye sahip işçi sendikaları Federasyonu temsilcisi (Üye);
|
|
|
|
|
|
(İ)
|
Mimar-Mülendis Odaları Birliğinin temsilcisi (Üye) ; ve
|
|
|
|
|
|
(J)
|
Mesleki ve Teknik Eğitim Liselerinde görev yapan Bakanlıkça belirlenecek bir okul müdürü veya meslek öğretmeni (Üye).
|
|
|
|
|
(2)
|
Kurul kararları,. Bakanın onayı ile uygulanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Bakan gerekli gördüğü durumlarda toplantılara başkanlık yapar.
|
|
|
|
|
(4)
|
Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda mesleki ve teknik eğitimle ilgili daire personeli ile diğer Bakanlık personelinden gerekli gördük1erini toplantıya çağırabilir.
|
|
|
|
|
(5)
|
Kurulun sekreterlik hizmetleri Bakanlıkça yürütülür.
|
|
|
|
|
(6)
|
Kurulun toplantı ve çalışma esasları bir tüzükle saptanır.
|
|
|
Kurulun
|
6
|
Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulunun görevleri şunlardır :
|
|
|
Görevleri
|
|
(1)
|
Bu Yasanın ve bu Yasa uyarınca çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerin uygulanmasını izlemek ve değerlendirmek ;
|
|
|
|
|
(2)
|
Çeşitli sektör ve dallarda çıraklık eğitimi ile meslek eğitimi konularında eğitim gereksinimlerini saptamak ve Bakanlığa bildirmek ;
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık ve mesleki eğitim programlarının esasları ve süreleri hakkında Bakanlığa görüş bildirmek ;
|
|
|
|
|
(4)
|
Çıraklık ve işletmelerdeki mesleki eğitim sınav komisyonlarının kurulması ve çalışması ile sınavların yapılış usullerine ilişkin tüzük taslaklarını değerlendirmek ;
|
|
|
|
|
(5)
|
Çıraklık ve mesleki eğitimle ilgili Bakanlıkça gönderilecek konuları incelemek ve görüş bildirmek ;
|
|
|
|
|
(6)
|
Bu Yasa kuralları çerçeresinde yapılacak çıraklık ve mesleki eğitimde, uygulama alanına alınacak veya çıkarılacak yer ve meslekleri belirlemek ve bu konuda Bakanlığa görüş bildirmek ;
|
|
|
|
|
(7)
|
Teknolojik gelişmelerin ve iş yaşamındaki gelişmelerin meslek eğitimine etkilerini incelemek ve bu konularda Bakanlığa görüş bildirmek; ve
|
|
|
|
|
(8)
|
Bu Yasa ile ilgili mesleklerdeki ünvanların görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlenmesinde Bakanlığa görüş bildirmek.
|
|
|
ÜÇÜNCÜ KISIM
Çıraklık, Kalfalık ve Meslek Eğitimi ile ilgili Kurallar
BİRİNCİ BÖLÜM
Çıraklık ve Kalfalık Eğitiıni
|
|
|
Çıraklık Koşulları
|
7.
|
(1)
|
Çıraklık için (2)'nci fıkra kuralları saklı kalmak koşuluyla aşağıda öngörülen koşullar aranır :
|
|
|
|
|
|
(A)
|
Zorunlu eğitim yaşını tamamlamış ve on sekiz yaşından gün almamış olmak;
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Bünyesinin ve Sağlık durumunun gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olduğunu bir raporla belgelendirmiş olmak.
|
|
|
|
|
(2)
|
Ağır, tehlikeli veya özellik arzeden mesleklere alınacak çırakların öğrenim ve yaş durumu, çalışma işleri ile görevli bakanlığın görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
|
|
|
Çırakların Statüleri
|
8.
|
Çıraklar, öğrenci statüsünde olup öğrencilik haklarından yararlanırlar ve bu Yasa amaçları bakımından işyerinde çalışan işçi sayısına dahil edilmezler.
|
|
|
Çırakların eğitimi.
|
9.
|
(1)
|
Çıraklar, mesleğin özelliğine göre, haftada altı saatten az olmamak üzere, on iki saate kadar genel ve mesleki teorik eğitim görürler.
Bu eğitime katılmaları için çıraklara çalıştıkları işyerlerince ücretli izin verilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Çıraklar, pratik eğitimlerini, işyerlerinde veya çıraklık eğitim merkezlerinde; teorik eğitimlerini ise, eğitim kurumlarında veya Bakanlıkça uygun görülen eğitime elverişli işyerlerindeki eğitim ünitelerinde yaparlar.
|
|
|
|
|
(3)
|
Teorik ve pratik eğitim, birbirlerini tamamlayacak şekilde plânlanır ve yürütülür.
|
|
|
|
|
(4)
|
Pratik eğitim, hazırlanmış eğitim programlarına göre, işyerinin ve mesleğin özelliklerine uygun olarak Teknik Öğretim Görevlisinin (öğretici Usta) gözetiminde yapılır.
|
|
|
|
|
(5)
|
Çırakların eğitiminin esas ve usulleri tüzükle saptanır.
|
|
|
Çıraklık Sözleşmesi
|
10.
|
(1)
|
Bakanlıkça uygun görülecek işyerleri ile meslek dallarında on sekiz yaşından gün almamış kişiler, çıraklık sözleşmesi yapılmadan çalıştırılamazlar.
|
|
|
|
|
(2)
|
İşyeri sahibi, çırağı çalıştırmaya başlamadan önce, çırağın velisi veya vasisi veya çırak reşit ise, kendisi ile çıraklık sözleşmesi yapmak zorundadır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık sözleşmesi; Çırağın sözleşme süresi içinde reşit olması halinde, çırağın rızasıyla devam eder;
|
|
|
|
|
(4)
|
İşyeri sahibinin değişmesi halinde, yeni işyeri sahibi aynı mesleği sürdürüyorsa ve rızasıyla Çıraklık Sözleşmesi devam eder; aynı mesleği sürdürmüyorsa sözleşme feshedilir. Fesih halinde çırağın önceki çalışmaları geçerli olur ve çırak, yeni yapacağı çıraklık sözleşmesi ile çıraklık statüsünü devam ettirerek çıraklık süresini ve eğitimini tamamlar.
|
|
|
|
|
(5)
|
Çıraklık sözleşmesi yapılacak işyerlerinin özellikleri ve seçilmesi ile ilgili esaslar bir tüzükle saptanır.
|
|
|
Çıraklığa başlama, çıraklık süresi ve bölüm
|
11.
|
(1)
|
Çıraklığa bir adaylık dönemi ile başlanır. Bu dönem, en az onbeş, en çok otuz gündür. Bu dönemde kişi, kendi isteği veya Teknik Öğretim Görevlisi (Öğretici Usta) ve velisinin kararı ile bölümünü değiştirebilme veya çıraklıktan ayrılma hakkına sahiptir. Ancak bir çırak, en fazla üç defa bölüm değiştirebilir.
|
|
|
değiştirme
|
|
(2)
|
Adaylık dönemi çıraklık eğitimi süresine dahil olup ücretlidir.
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık süresi en çok dört yıldır. Bu süre, mesleğin özelliğine göre ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir. Bu süre kesintisiz olarak devam eder. Yıllık izin ve hastalık izni dışındaki devamsızlıklar çıraklık süresine eklenir.
Hangi hallerin devamsızlıktan sayılacağı ve çıraklık süresine ekleneceği çıkarılacak tüzükle saptanır.
|
|
|
Teknik öğretim görevlisi (Öğretici usta)
Bulundurma koşulu
|
12.
|
Çırak almak için işyerinde teknik öğretim görevlisi (Öğretici Usta) bulundurma koşuldur.
|
|
|
Kalfalık sınavı
|
13.
|
(1)
|
Kalfa adayının, mesleği ile ilgili bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarına, iş yaşamınca kabul edilebilir seviyede sahip olup olmadığı kalfalık sınavı ile saptanır.
|
|
|
|
|
(2)
|
Çıraklar, kabul edilebilir özürleri dışında, çıraklık süresi sonunda açılacak ilk kalfalık sınavına girmek zorundadırlar.
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık sözleşmesi, ilk kalfalık sınavını izleyen ikinci kalfalık sınavının tamamlanması ile sona erer.
|
|
|
|
|
(4)
|
Sınav komisyonunun oluşumu ile sınavın esas ve usulleri tüzükle saptanır.
|
|
|
Kalfa ünvanı
|
14.
|
(1)
|
Bu Yasaya göre kalfalık hakkını kazananlara, kalfalık belgesi verilir.
|
|
|
kullanma ve işyeri değiştirme
|
|
(2)
|
Kalfalık belgesi bulunmayanlar, kalfalık ünvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Bu belgeye sahip olanlar, kalfalık ünvanı kullanılmayan işyerinde dengi işlerde çalıştırılırlar.
|
|
|
|
|
(3)
|
Bir işyerinde çalışarak kalfa olanlar, en az dokuz ay o işyerinde çalışmak zorundadırlar. Bu süre sonunda işyerini değiştirmek isteyen kalfaya üç ay önce başvurmak koşuluyla, işyeri çıkma izni verir.
|
|
|
|
|
(4)
|
Çıkma izni olmadan başka işyerleri kalfayı işe alamazlar.
|
|
|
|
|
(5)
|
Kalfaların işten ayrılmalarını gerektiren hususlar tüzükle saptanır.
|
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
Meslek Eğitimiyle İlgili Kurallar
|
|
|
İşletmelerde meslek eğitimi
|
15.
|
(1)
|
Yirmi ve daha fazla işçi çalıştıran işletmeler çalıştırdıkları işçi sayısının yüzde onu kadar öğrenciye beceri eğtimi yaptırırlar. Öğrenci sayısının saptanmasında kesirler tama yükseltilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
İşletmelerdeki işçi sayısının saptanmasında her yılın Ocak ayı esas alınır. Beceri eğitimi uygulamasına da öğretim yılı başında başlanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Hangi iş kollarının ve hangi işletmelerin mesleki eğitim uygulaması kapsamına alınacağı Bakanlıkça saptanır.
|
|
|
|
|
(4)
|
Öğrenciye beceri eğitimi yaptıracak işletmeler, ustalık yeterliğine sahip kişileri beceri eğitimi için görevlendirirler.
|
|
|
Meslek Eğitimi Programları
|
16.
|
İşletmelerde uygulanacak tüm meslek eğitimi programları, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulunun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
|
|
|
Teorik Eğitim
|
17.
|
(1)
|
İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin teorik eğitimi, Bakanlığa bağlı Mesleki ve Teknik eğitim kurumlarında veya işletmelerin eğitim merkezlerinde yapılır.
|
|
|
|
|
(2)
|
Mesleki ve Teknik Liseler ile işletmelerde yapılan eğitime ilişkin esaıs ve usuller ile sınavların yapılış şekli Tüzükle saptanır.
|
|
|
İşyeri Koşullarına ve çalışma düzenine uyma.
|
18.
|
İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrenciler, işyerlerinin koşullarına ve çılışma düzenine uymak zorundadırlar.
|
|
|
Grev uygulaması
|
19
|
(1)
|
İşletmelerde grev uygulamaları halinde işveren, eğitimin devamı için gerekli önlemleri alır.
|
|
|
ve işçi sayısının
|
|
(2)
|
İşletmelerde meslek eğitimi gören öğrenciler toplu iş sözleşmesi ve grev kapsamı dışında kalırlar.
|
|
|
azalması hallerinde eğitim
|
|
(3)
|
İşletmeler, beceri eğitimi başladıktan sonra, işçi sayısında azalma olması halinde de eğitime başlayanlar mezun oluncaya kadar eğitimi devam ettirirler.
|
|
|
Beceri eğitimi yaptırılabi-lecek diğer yerler
|
20.
|
Bakanlıkça, bu Yasa kuralları çerçevesinde, meslek eğitimi kapsamına alınıp alınmadığına bakılmaksızın, yirmiden az işçi çalıştıran işletmelerde, teknik lise ve meslek lisesi öğrencilerine bu Yasanın ilgili kurallarına göre beceri eğitimi yaptırabilirler.
|
|
|
Mesleki eğitime katılma payı
|
21.
|
Yirmi ve daha fazla işçi çalıştıran ve bakanlıkça bu Yasa kuralları çerçevesinde mesleki Eğitim kapsamına alınan, ancak beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için, eğitim süresine her ay, Devlette uygulanan cari asgari ücretin 2/3'ü oranında Fon hesabına para yatırmakla yükümlüdürler.
Ancak mesleki eğitim yaptırma koşullarına. sahip olan işletmelere, Bakanlıkça öğrenci gönderilmemesi halinde bu işletmeler, Fona katılma ödemezler.
|
|
|
DÖRDÜNCÜ KISIM
Ücret, Sosyal Güvenlik ve İzin ile ilgili Kurallar
|
|
|
Ücret
|
22.
|
(1)
|
Çıraklara ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere ödenen ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, çırağın velisi veya vasisi veya reşit ise kendisi; öğrenciler için ise, okul Müdürlüğü ile işveren arasında Bakanlıkça belirlenen esaslara göre düzenlenecek sözleşme ile saptanır.
Ancak çıraklara ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere, Devlette uygulanan cari asgari ücretin yüzde otuzundan daha az ücret ödenemez.
|
|
|
|
|
(2)
|
Çırak ve öğrencilere ödenen ücretler, her türlü vergiden muaftır.
|
|
|
Sosyal Güvenlik
16/1976
12/1979
9/1981
43/1982
26/1985
36/1988
14/1990
20/1991
45/1998
22/2001
|
23.
|
Çıraklara ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, sözleşmenin akdedilmesi ile, Sosyal Sigortalar Yasasının iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık ve analık sigortaları kuralları uygulanır. Sosyal Sigorta primleri, Sosyal Sigortalar Yasasının 88 A maddesi gereğince işveren tarafından ödenir. Çırağa ödenen ücretin prime esas kazanç alt sınırının altında olması halinde çırağın sosyal sigorta primleri, prime esas kazanç alt sınırından ödenir.
|
|
|
İzin
|
24.
|
Çıraklara ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, işletmelerce her yıl tatil aylarında çıraklık ve öğrencilik döneminin birinci yılında onbeş gün, ikinci yılında yirmi gün, üçüncü yılında otuz gün ücretli izin verilir.
Ayrıca özürleri kabul edilenlere, okul müdürlüğünün görüşü alınarak, bir aya kadar ücretsiz izin verilebilir.
|
|
|
BEŞİNCİ KISIM
Ustalık
|
|
|
Ustalık eğitimi
|
25.
|
(1)
|
Kalfalık yeterliliğini kazanmış olanlara, mesleki yönden gelişmelerini ve bağımsız işyeri açabilmelerini sağlamak ve gerekli yeterlikleri kazandırmak amacıyla, Bakanlıkça ustalık eğitimi kursları düzenlenir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Bu kursların kapsam ve süreleri, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulunun görüşü alınarak Bakanlıkça saptanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Kurslar, çalışma saatleri dışında açılır.
|
|
|
Ustalık sınavı
|
26.
|
(1)
|
Ustalık sınavı, adayın kendi mesleğinde usta olarak çalışabilmesi için gerekli bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, mal ve hizmet üretiminde iş yaşamında kabul edilebilir standartlara göre bağımsız olarak uygulayıp uygulamadığını ölçmek amacı ile düzenlenir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Ustalık sınavının esas ve usulleri tüzükle saptanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Kalfaların ustalık sınavlarına girebilmeleri için, mesleklerinde en az iki yıl çalışmış ve Bakanlıkça açılan ustalık eğitimi kurslarını başarı ile tamamlamış olmaları gerekir.
|
|
|
|
|
(4)
|
Kalfalık yeterliğini kazanmış olup mesleklerinde en az dört yıl çalışmış olanlar, ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler.
|
|
|
|
|
(5)
|
Bu sınavları başarı ile tamamlayanlara Ustalık Belgesi verilir. Ustalık Belgesi bulunmayanlar usta ünvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar.
|
|
|
Ustalık belgesi verme koşulları
9/2007
|
27.
|
(1)
|
10 Şubat 2007 tarihinden önce usta olarak meslek uygulamasında bulunan ve aynı meslek dalında en az on yıl fiilen çalışmış olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarına doğrudan sınavsız olarak Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
10 Şubat 2007 tarihinden önce Lise dengi Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarından mezun olup kesintisiz olarak meslekte iki yıl çalışmış olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarına doğrudan sınavsız olarak Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(3)
|
10 Şubat 2007 tarihinden önce Lise üstü teknisyen veya tekniker yetiştiren bir teknik okul mezunu olup, aynı meslek dalında bir yıl çalışmış olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarına doğrudan sınavsız olarak Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(4)
|
10 Şubat 2007 tarihinden önce Bakanlık tarafından kabul edilen bir kurumda mesleki eğitim görenlerden, bu öğrenimlerini tamamlayıp aynı meslek alanı-dalında beş yıl çalışmış olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarına doğrudan sınavsız olarak Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(5)
|
Durumları, 37’nci madde kuralları çerçevesinde değerlendirmeye bağlı tutulmak koşulu ile yabancı ülkelerden veya ülkemizdeki mesleki eğitim kuruluşlarından alınan sertifikalar ve belgelerin denkliği Bakanlıkça değerlendirilir.
|
|
|
|
|
(6)
|
Yukarıdaki (1)’inci, (2)’nci, (3)’üncü ve (4)’üncü fıkralar kapsamında olup çalışmalarını kanıtlayamayanlara ve/veya 10 Şubat 2007 tarihinden önce yasal olarak ilgili meslek dallarında çalışanlara bu Yasa uyarınca yapılacak sınavlarda başarılı olmaları halinde Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(7)
|
En az üç yıl süreli mesleki ve teknik eğitim kurumlarından mezun olanlar, doğrudan ustalık sınavlarına girerler.
|
|
|
|
|
(8)
|
Bu Yasa kapsamında olmayan meslek dallarında ustalık belgesinin hak, yetki ve sorumluluklarını taşıyana belge, Bakanlıkça saptanan esaslara göre verilir.
|
|
|
|
|
(9)
|
Bu madde amaçları bakımından kanıtlayıcı belgeler şunlardır:
|
|
|
|
|
|
(A)
|
Yürürlükteki mevzuata uygun Sosyal Sigorta ve İhtiyat Sandığı yatırımına ilişkin belge;
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Çalıştığı işyerinden sağlanacak belge; ve
|
|
|
|
|
|
(C)
|
Bakanlıkça istenecek diğer belgeler.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İşyeri Açma
|
28.
|
(1)
|
Ustalık Belgesine sahip olmak veya Ustalık Belgesine sahip kişileri yanlarında çalıştırmak kosuluyla, bu Yasa kapsamına alınmış mesleklerde bağımsız işyeri açılabilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
İşyeri sahipleri, Ustalık Belgelerini işyerinin kolayca görülebilecek bir yerine asmakla yükümlüdürler.
|
|
|
|
|
(3)
|
İşyeri açmaya izin veren merciler, işyeri açmak isteyenlerden Ustalık Belgesi istemek zorundadırlar.
|
|
|
|
|
(4)
|
Ustalık Belgesine sahip olanlar, bu haklarını, on yedi yaşını tamamlayana kadar kullanamazlar.
|
|
|
|
|
(5)
|
Teknik lise mezunlarının bağımsız işyeri açabilmeleri için mesleklerinde en az bir yıl başarılı çalışmış olmaları koşuldur. Bu koşulu yerine getirenlere, mesleklerinde bağımsız işyeri Açma Belgesi verilir.
|
|
|
Teknik Öğretim Görevlisi (Öğretici Usta ) belgesi verilme koşulları
|
29.
|
Bakanlıkça açılacak iş pedagojisi kurslarına katılmaları ve bu kursları basarıyla tamamlamaları koşuluyla, ustalık yeterliğini kazanmış olanlara Teknik Ögretim Görevlisi (Öğretici Usta) Belgesi verilir.
|
|
|
ALTINCI KISIM
Çırıklık, Mesleki ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu ile ilgili Kurallar
|
|
|
Fonun kuruluş amacı
|
30.
|
Örgün, çıraklık ve yaygın eğitim yoluyla mesleki ve Teknik eğitimin yaygınlaştırılmasını, yetiştirilen insan gücünün nicelik ve nitelik yönünden artırılmasını, çıraklık eğitimi dahil örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitimin bütün olarak desteklenip geliştirilmesini, mesleki ve teknik alanda iş öncesi ve hizmet içi eğitim pragramlarının kamu ve özel bütün işyerlerinde verimliliği artırıcı ilkeler gözetilerek yürütülmesini sağlamak amacıyla, Bakanlığın yönetim, gözetim ve denetiminde ve bir bankada açılacak Çıraklık, Mesleki ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu kurulur.
|
|
|
Fonun Kaynakları
|
31.
|
(1)
|
Çıraklık, Mesleki ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonunun kaynakları şunlardır:
|
|
|
50/2003
|
|
|
(A)
|
Her yıl Bakanlık bütçesine bu amaçla konulacak ödenek;
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Bakanlığa bağlı kurumlarda eğitim ve öğretimde üretilen malların satışından elde edilen kazanç ve gelirler ;
|
|
|
|
|
|
(C)
|
(a)
|
Yıllık beyanname veren gelir ve kurumlar vergisi yükümlülerinin, hesaplanan gelir veya kurumlar vergilerine ek olarak, bu hesaplanan vergi üzerinden ödeyecekleri yüzde birlik meblâğ ;
Ancak yükümlülerde ödenen bu miktar vergi uygulamasında gider yazılmaz.
|
|
|
|
|
|
|
(b)
|
Gelir ve Kurumlar Vergisi olarak hesaplanan verginin gelir ve kurumlar vergisinden ayrı ve Fona ait meblâğ olarak yükümlüler tarafından hesaplanır.
|
|
|
|
|
|
|
(c)
|
Gelir ve Kuramlar vergisi yükümlüleri tarafından Fona ödenecek meblâğın tarh, tahakkuk ve ödenmesine ait usul ve esaslar hakkında gelir ve kurumlar vergisinin tarh, tahakkuk ve ödenmesine ilişkin kurallar uygulanmaz.
|
|
|
|
|
|
|
(ç)
|
Bu bent uyarınca vergi dairelerince tahsil edilen Fona ait paralar, tahsilâtın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar, Maliye işleri ile görevli Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, bir bankada açılacak Fon hesabına yatırılır.
|
|
|
|
|
|
(Ç)
|
Devlette faaliyet gösteren meslek odaları ile mesleki birliklerin bütçelerinden bu Yasa amaçları bakımından eğitime ayrılan payların %50'si;
|
|
|
|
|
|
(D)
|
Devlette faaliyet gösteren esnaf ve sanatkâr birlikleri bütçelerinden, bu Yasa amaçları bakımından eğitime ayrılan payların % 50'si;
|
|
|
|
|
|
(E)
|
Devlette faaliyet gösteren kayıtlı işçi sendikaları ile federasyonlarının gelirlerinden bu Yasa amaçları bakımından eğitime ayrılan payların %25'i;
|
|
|
|
|
|
(F)
|
Devlette faaliyet gösteren kayıtlı işveren sendikaları ile federasyonlarının bir önceki yıl aidat gelirlerinin %5'i oranında ayıracakları paylar ;
|
|
|
|
|
|
(G)
|
Fonun mal varlığından elde edilen gelirler ; ve
|
|
|
|
|
|
(H)
|
Bağış ve yardımlar ile diğer gelirler.
|
|
|
|
|
(2)
|
Bağış ve yardımlar hariç, yükümlü veya sorumlularca Fona yapılan ödemeler, vergi uygulamasında gider yazılmaz.
|
|
|
Fon kaynak-
|
32.
|
Fon Kaynakları aşağıdaki amaçlarda kullanılır:
|
|
|
larının kullanılması
|
|
(1)
|
Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim kurumlarında görevli yönetici, öğretmen, uzman ve kadrolu ve kadrosuz usta öğreticilerin nitelik ve niceliklerinin yükseltilmesi için yurt içi ve yurt dışında eğitilmeleri ;
|
|
|
|
|
(2)
|
Mesleki ve teknik eğitim metodları ve araçlarının araştırılması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması ;
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim kurumlarının atölye ve laboratuvarları için makine, araç, takım ve teçhizat satın alınması ; gerektiğinde kiralanması, bunların bakım ve onarımı ;
|
|
|
|
|
(4)
|
Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitim kurumlarında görevli kadrolu ve kadrosuz atölye ve meslek dersi öğretim elemanlarına, asli görevi dışında, okulda ve işyerlerinde yapılan eğitimle ilgili normal maaş ve ücretlerine ilâve ek ücret ödenmesi;
|
|
|
|
|
(5)
|
Çıraklık, örgün ve yaygın mesleki ve teknik eğitimle ilgili her türlü yayımların hazırlatılması, tercümesi, çoğaltılması, satın alınması ve dağıtılması ;
|
|
|
|
|
(6)
|
Çeşitli mesleklerde çalışmakta olanlara hizmet içinde ve mesleklerinde gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılması için Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarında kurslar, seminerler ve eğitim programlarının düzenlenmesi ;
|
|
|
|
|
(7)
|
İş öncesi eğitimi, yaygın ve çıraklık eğitimi;
|
|
|
|
|
(8)
|
Çıraklık, mesleki ve teknik eğitim yapan kurumların teşviki;
|
|
|
|
|
(9)
|
Çıraklık, mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesine yönelik araştırmaların desteklenmesi ;
|
|
|
|
|
(10)
|
Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kurulu toplantılarına katılan başkan, üye, müşavir üye, sınav ve mesleki ihtisas komisyonu üyelerine yolluk ve huzur hakkı ödenmesi ;
|
|
|
|
|
(11)
|
Teknik öğretim okulları döner sermayelerinin artırılması ; ve
|
|
|
|
|
(12)
|
Meslek kurslarında, Bakanlıkça saptanan kurslara katılan kursiyerlere, kursa devam ettikleri sürece asgari ücretin %30'u oranında destekleme yardımı.
|
|
|
Sözleşmeli personelin ücret veya ek ücreti
|
33.
|
Bu Yasanın öngördüğü çıraklık ve meslek eğitiminin yürütülebilmesi için istihdam edilecek çeşitli nitekteki sözleşmeli personelin, ücret veya ek ücretlerinin ödenme esasları bir Tüzükle düzenlenir.
|
|
|
Fonun
|
34.
|
(1)
|
Fonun denetimi, Sayıştay tarafından yapılır.
|
|
|
denetimi ve yönetimi
|
|
(2)
|
Fonun yönetim, işleyiş ve kullanılma usul ve esasları ile Fona ilişkin diğer usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca çıkarılacak Tüzükle saptanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Çıraklık, Mesleki ve Teknik Eğitimi Geliştirme ve Yaygınlaştırma Fonu ;
|
|
|
|
|
|
(A)
|
Kurumlar vergisinden (İktisadi İşletmeleri hariç);
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Yapılacak bağış ve yardımlar nedeniyle Veraset ve İntikal Vergisinden; ve
|
|
|
|
|
|
(C)
|
Yapacağı her türlü muameleler vasıtasıyle Damga Vergisinden
|
|
|
|
|
|
muaftır.
|
|
Çıraklık, mesleki ve teknik eğitimin teşviki
|
35.
|
Bu Yasanın kapsamına giren işyerlerinde, Yasada belirtilen sınırlar içerisinde ve Bakanlıkça saptanan esas ve ölçülere göre, öğrencilere beceri eğitimi yaptıran gerçek ve tüzel kişilere, Gelir ve Kurumlar Vergilerinden fona ödedikleri meblâğın % 50'si teşvik primi olarak Fondan iade olunur. Bakanlar Kurulu bu oranı küçültmeye ve indirmeye yetkilidir. Bu geri ödemede bir önceki vergilendirme döneminde Fona ödenen meblâğ esas alınır.
|
|
|
YEDİNCİ KISIM
Çeşitli Kurallar
|
|
|
Sanayi bölgelerinde çıraklık eğitimi kurumları
|
36.
|
Çalışma, Sanayi ve Ticaret işleri ile ilgili Bakanlıklar ve diğer Bakanlıklar, Bakanlıkla koordineli olarak sanayi bölgelerinde çıraklık eğitimi kurumlarının yer almasına yardımcı olurlar.
|
|
|
Değerlen-dirme
|
37.
|
(1)
|
Çırak, kalfa ve ustaların eğitimleri sırasında kazandıkları bilgi ve beceriler meslek liselerine geçişte değerlendirilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Yabancı ülkelerden alınmış kalfalık, ustalık veya kurs belgeleri, yurt içinde çırak okulları, pratik sanat okulları, meslek ve teknik eğitim merkezleri ve kalfalık ve ustalık eğitimine geçişte değerlendirilir.
|
|
|
|
|
(3)
|
Değerlendirmenin esas ve usulleri Bakanlıkça saptanır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Eğitim giderleri
|
38
|
(1)
|
Çırak, kalfa ve işletmelerde mesleki eğitimde kamu ve özel kuruluşlarca yapılan teorik ve pratik eğitim giderleri, kendi kurum ve kuruluşlarınca; işyerlerinde yapılan pratik eğitimin giderleri ise işyerlerince karşılanır.
|
|
|
|
|
(2)
|
İşyerleri, işyerinde yapılacak pratik eğitim sınavları için sınav ortamı ve gerekli araç ve gereci hazırlamakla yükümlüdürler.
|
|
|
Meslek Kursları
|
39.
|
(1)
|
Bakanlık, örgün eğitim sisteminden ayrılmış, istihdam için gerekli yeterliklere sahip olmayan kişileri, iş yaşamında istihdam olanağı olan görevlere hazırlamak amacıyla meslek kursları düzenler.
|
|
|
|
|
(2)
|
Kurslara katılanlar, kursa devam ettikleri sürece, bu Yasanın çırak ve öğrencilere verdiği haklardan yararlanırlar.
|
|
|
|
|
(3)
|
Bakanlık, kursların düzenlenmesinde ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar.
|
|
|
|
|
(4)
|
İşletmeler, kurs programlarının hazırlanmasında, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde Bakanlık ve Çalışma Dairesi ile işbirliği yaparlar.
|
|
|
|
|
(5)
|
Kursların açılması ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar Tüzükle düzenlenir.
|
|
|
Özel Eğitim Kursları
|
40.
|
(1)
|
Bakanlık, özel eğitime muhtaç kişilere, iş yaşamında geçerliliği olan görevlere hazırlayıcı özel meslek kursları düzenler.
|
|
|
|
|
(2)
|
Kursların düzenlenmesinde ve uygulanmasında bu kişilerin ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri gözönüne alınır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Kurslara katılanlar, kursa devam ettikleri sürece, bu Yasanın çırak ve öğrencilere verdiği haklardan yararlanırlar.
|
|
|
Yolluk ve huzur hakkı
|
41.
|
(1)
|
Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kurulu toplantılarına katılan başkan, üye, müşavir üye, sınav ve mesleki ihtisas komisyonu üyelerine, kamu ve özel kurumlarda çalışıp çalışmadıklarına bakılmaksızın, yolluk ve huzur hakkı ödenir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Yolluk ve huzur hakkı ödemelerin miktarı, Bakanlar Kurulunca saptanır ve Fondan karşılanır.
|
|
|
Denetleme , suç ve ceza
|
42.
|
(1)
|
Bu Yasa kurallarına göre Bakanlığa bağlı kurumların dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarca yapılan çıraklık ve kalfa eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, Bakanlık ve Çalışma işleri ile görevli Bakanlıkça denetlenir.
|
|
|
|
|
(2)
|
Denetlemenin esas ve usulleri çıkarılacak Tüzükle saptanır.
|
|
|
|
|
(3)
|
Denetleme sonucunda, bu Yasanın 7'nci , 9'ncu, 11'nci, 12'nci, 14'ncü, 17'nci, 9'ncu, 22'nci, 24'ncü, 26'ncı ve 28'nci maddelerine aykırı davrandıkları ve belirlenen yükümlülükleri yerine getirmedikleri saptananlara yazılı ihtar yapılır.
|
|
|
|
|
(4)
|
(3)'ncü fıkra uyarınca yapılan ihtarın tebliğinden başlayarak on gün içerisinde yapılan ihtarda belirtilen yükümlülükleri verine getirmeyerek ve:
|
|
|
|
|
|
(A)
|
(a)
|
7'nci madde kurallarına aykırı olarak, çıraklık kaşullarını taşımayan kişileri yanlarında çırak olarak çalıştıranlar ;
|
|
|
|
|
|
|
(b)
|
22'nci madde kurallarına aykırı olarak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere, cari asgari ücretin % 30'undan daha az ücret ödeyenler ;
|
|
|
|
|
|
|
(c)
|
24'ncü madde kurallarına aykırı olarak, çırak ve öğrencilere gerekli izinleri vermeyenler;
|
|
|
|
|
|
|
(ç)
|
26'ncı madde kurallarına aykırı olarak, ustalık belgesi bulunmadığı halde usta ünvanı ile çalışanlar veya çalıştırılanlar,
|
|
|
|
|
|
|
suç işlemiş olurlar ve mahkûmiyetleri halinde asgari ücretin en çok bir aylık tutarının yarısı kadar para cezasına çarptırılırlar.
|
|
|
|
|
|
(B)
|
(a)
|
9'ncu madde kurallarına aykırı olarak, yanlarındaki çıraklara genel ve mesleki teorik eğitime katılmaları için ücretli izin vermeyenler ;
|
|
|
|
|
|
|
(b)
|
11'nci madde kurallarına aykırı olarak, çırağı deneme döneminde ücretsiz olarak çalıştıranlar;
|
|
|
|
|
|
|
(c)
|
12'nci madde kurallarına aykırı olarak işyerinde teknik öğretim görevlisi (öğretici usta) bulundurmadan çırak çalıştıranlar ;
|
|
|
|
|
|
|
(ç)
|
14'ncü madde kurallarına aykırı olarak kalfalık belgesi bulunmadığı halde kalfa ünvanı ile çalışanlar ve çalıştıranlar ;
|
|
|
|
|
|
|
(d)
|
17'nci madde kurallarına aykırı olarak, teorik eğitim için öğrencilere çalışma saatleri içinde izin vermeyenler;
|
|
|
|
|
|
|
(e)
|
19'ncu madde kurallarına aykırı olarak, eğitimin devamlılığını sağlamak için gerekli önlemleri almayanlar ve greve katılanlar ;
|
|
|
|
|
|
|
(f)
|
28'nci madde kurallarına aykırı olarak işyeri açanlar,
|
|
|
|
|
|
|
Suç işlemiş olurlar ve mahkûmiyetleri halinde asgari ücretin bir aylık tutarının en çok üçte ikisi kadar para cezasına çarptırılırlar.
|
|
|
|
|
|
(C)
|
Yukarıdaki (A) ve (B) bentlerinde belirtilen suçların tekrarı halinde, bu suçlar için öngörülen cezalar, iki katına çıkarılır ve işyeri kapatılarak bu Yasa kuralları yerine getirilinceye kadar üç aydan altı aya kadar meslekten geçici men cezası verilir.
|
|
|
22/1975
22/1982
37/1993
45/1994
|
|
(5)
|
Bu madde amaçları bakımından “Asgari ücret", Asgari Ücretler Yasasına göre saptanmış olan ve fiil tarihinde uygulanmakta olan asgari ücrettir.
|
|
|
45/2003
|
43.
|
|
45/2003 sayılı yasayla Kaldırıldı ve yeniden sayılandırıldı.
|
|
|
Yolluk ve huzur hakkı
|
43.
|
(1)
|
Bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte, Bakanlıkça saptanan meslek dallarında çalışmakta olup, Bakanlıkça ilân edilecek tarihten baslayarak üç ay içinde başvuranlar ;
|
|
|
|
|
|
(A)
|
On sekiz yaşını doldurmuş olmaları halinde doğrudan ; ve
|
|
|
|
|
|
(B)
|
On altı yaşını daldurmuş olmaları halinde ise, kapsam ve süreleri Bakanlıkça belirlenecek eğitime bağlı tutulduktan sonra,
|
|
|
|
|
|
Kalfalık sınavına lınırlar vesınavlarda başarılı olanlara Kalfalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
|
(2)
|
(A)
|
Bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte bir işyeri sahibi olan ve bu işyerinde fiilen usta olarak çalışan ve Bakanlıkça ilân edilecek tarihten başlayarak üç ay içinde başvuranlar, ile
|
|
|
|
|
|
(B)
|
Lise dengi mesleki ve teknik öğretim kurumlarından 1988-1989 öğretim yılı sonuna kadar mezun olanlara,
|
|
|
|
|
|
doğrudan ; ve
|
|
|
|
|
(C)
|
Yukarıdaki ( 1 )'nci fıkra uyarınca Kalfalık Belgesini almış olup yirmi iki yaşını doldurmuş olanlara ise, Bakanlıkça düzenlenecek ustalık sınavlarını başarmalan koşuluyla,
|
|
|
|
|
|
Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
|
(3)
|
Bu Yasa kapsamına alınmamış mesleklerin; Bakanlıkça Yasa kapsamına alınması halinde, alınma tarihinden başlayarak bu mesleklerde Kalfalık ve Ustalık Belgeleri bu madde kurallarına göre verilir.
|
|
|
DOKUZUNCU KISIM
Geçici Kurallar
|
|
|
Geçici Madde Ustalık Belgesi Verilmesin-de Özel Uygulama Kuralları
|
1.
|
|
Bu Yasanın 27’nci madde kurallarına bakılmaksızın, Bakanlıkça belirlenecek meslek dallarında aşağıdaki koşulları taşıyan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşları, bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak iki yıl içerisinde Bakanlığa başvurmaları halinde Ustalık Belgesi almaya hak kazanırlar.
|
|
|
45/2003
|
|
(A)
|
(a) Bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte usta olarak meslek uygulamasında bulunan ve aynı meslek dalında en az on yıl fiilen çalışmış olanlar; ile
(b) Lise dengi Mesleki ve Teknik Öğretim Kurumlarından mezun olup kesintisiz olarak o meslekte toplam bir yıl çalışmış olanlara bu çalışmalarını kanıtlamaları halinde doğrudan sınavsız olarak Ustalık Belgesi verilir.
Bu alt bend amaçları bakımından işyerinin kapanmasından ve iş azlığı nedeniyle kişinin işten çıkarılmasından kaynaklanan işe ara verme ile kesintili çalışma mazeretinin Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kurulunca uygun bulunması halinde işe ara verme kesinti sayılmaz.
|
|
|
45/2003
|
|
(B)
|
Yukarıdaki (A) bendi kapsamında olup çalışmalarını kanıtlayamayanlara bu Yasa tahtında yapılacak sınavlarda başarılı olmaları halinde Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
45/2003
|
|
(C)
|
Yukarıdaki (A) bendi kapsamında olup çalışma yılı koşulunu bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak bir yıl içerisinde tamamlayanlara da sınavsız Ustalık Belgesi verilir.
|
|
|
45/2003
|
(2)
|
|
Bu madde amaçları bakımından kanıtlayıcı belgeler şunlardır:
|
|
|
|
|
(A)
|
Yürürlüklteki mevzuata uygun sosyal sigorta ve ihtiyat sandığı yatırımına ilişkin belge;
|
|
|
|
|
(B)
|
Çalıştığı işyerlerinden sağlanacak belge;
|
|
|
|
|
(C)
|
Yukarıdaki (1)’inci fıkranın (A) bendinin (b) alt bendi kapsamın-dakiler için diploma sureti; ve
|
|
|
|
|
(Ç)
|
Bakanlıkça istenecek diğer belgeler.
|
|
|
45/2003
|
(3)
|
|
Bu madde kapsamında Ustalık Belgesi verilmesi uygulanmasından faydalanabilecek meslek dalları ve kanıtlayıcı belgelerin içeriği gibi konular Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak bir Tüzükle düzenlenir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Geçici madde
|
2.
|
Bu Yasanın 31'inci maddesinin (l)'inci fıkrasının (Ç) bendi kuralları, 1988 yılı kazançlarına uygulanır.
|
|
|
Geçici madde
|
3.
|
Endüstriyel Eğitim ve Verimlilik Merkezi Kuruluş ve Görevleri Yasası uyarınca oluşturulan Endüstriyel Eğitim ve Verimlilik Merkezinin , Endüstriyel eğitimle ilgili malvarlığı, bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak bıı Yasa ile oluşturulan Fona devredilir.
Endüstriyel eğitimle ilgili alanda görev yapan daimi statüdeki personel, Bakanlıktaki statüleri ile ilgili uygun kadrolara intikal ettirilir. Mevkilerine uygun kadro olmaması halinde, statülerini korurlar.
|
|
|
|
|
|
|
|
ONUNCU KISIM
Son Kurallar
|
|
|
Yürütme Yetkisi
|
44.
|
Bu Yasayı Eğitim ve Öğretim işleri ile görevli Bakanlık yürütür.
|
|
|
Yürürlükten kaldırma
25/1977
|
45.
|
Endüstriyel Eğitim ve Verimlilik Merkezi Kuruluş ve Görevleri Yasasının 5'nci maddesinin (a), (b), (c) ve (ç) fıkraları yürürlükten kaldırılır ve ondan sonra gelen fıkralar yeniden sayılandırılır.
|
|
|
Yürürlüğe Giriş
|
46.
|
Bu Yasa, Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten başlayarak yürürlüğe girer.
|
|
